Co wspólnego ma „Polski ład” z likwidacją gotówki? Dużo, bo diabeł tkwi w szczegółach. Lobby bezgotówkowe krok po kroku ogranicza od lat użycie gotówki w naszym państwie.
Przed 2022 rokiem w przepisach podatkowych nie istniał limit transakcji gotówkowych w relacji między przedsiębiorcami a konsumentami. Od 1 stycznia 2023 roku Ministerstwo Finansów zamierza taki limit wprowadzić w ramach „Polskiego ładu”. Lobby bezgotówkowe chce zabronić obywatelom płacenia gotówką powyżej kwoty 20 tys. złotych. Kolejnym krokiem może być obniżenie limitu do 10 tysięcy a później do 5 i do tysiąca.
Fantazja? Nie. To rzeczywistość. Wystarczy prześledzić, jak w Polsce lobby bezgotówkowe wpływało na obniżanie limitu płatności gotówką między przedsiębiorcami w ostatnich latach. W 2016 roku limit wynosił 15 tys. euro. Następnie został obniżony do 15 tys. złotych, a teraz „Polski ład” zakłada obniżkę do 8 tys. złotych.
Lobby bezgotówkowe
Od dłuższego czasu przypatruję się lobby bezgotówkowemu w Polsce. Pisałem o nim wielokrotnie w Tygodniku Spraw Obywatelskich: „Broń gotówki!”, „Broń gotówki przed korporacjami” i „Pieniądze albo życie, gotówka albo śmierć”.
Koalicja na Rzecz Obrotu Bezgotówkowego i Mikropłatności promuje Polskę bezgotówkową organizując od 2017 roku Tydzień Płatności Bezgotówkowych. Jest też pomysłodawcą programu edukacyjnego „Warto Bezgotówkowo”. Kolejne zmiany legislacyjne związane z ograniczeniami dla gotówki, moim zdaniem, nie są przypadkowe. „Przypadki występują tylko w nauce języka obcego, a cała reszta jest operacyjnym ciągiem wydarzeń” – jak mówił Kurt Villmer, jeden z bohaterów książki Xaviera Messinga „46 sekund”. Dla zainteresowanych, jak takie lobby się kształtuje i jakie są skutki jego działań dla zwykłych obywateli, polecam film dokumentalny „Wpuszczeni w korek”. Inna branża, ale wartości i metody podobne.
Broń gotówki
Biorąc pod uwagę stan rzeczy, postanowiliśmy w Instytucie Spraw Obywatelskich uruchomić akcję „Broń gotówki!”. Rozpoczęliśmy działania na początku 2021 roku. Od tamtego czasu dokładamy cegiełkę po cegiełce do muru obronnego gotówki. Polecam uwadze teksty „Obroniliśmy gotówkę” i „Sukces w obronie gotówki”.
Kolejną cegiełką jest Dzień Płacenia Gotówką, który inaugurujemy w tym roku. Szukając odpowiedniej daty do jego organizacji, trafiliśmy na 16 sierpnia 1794 r. W tym dniu w czasie insurekcji kościuszkowskiej zostały puszczone w obieg pierwsze polskie banknoty w Warszawie.
Dzień Płacenia Gotówką ma na celu zachęcenie obywateli, przedsiębiorców i instytucji publicznych do aktywnego korzystania z gotówki. Ten dzień jest okazją do nagłaśniania korzyści z płacenia gotówką i zagrożeń związanych z Polską bezgotówkową.
Dziś gotówka jest ważniejsza niż kiedykolwiek. Dlaczego?
Wolność
Po pierwsze, gotówka daje nam wolność i prywatność, których coraz mniej w naszym codziennym życiu, np. od lipca skarbówka ma łatwiejszy dostęp do naszych kont bankowych. Dzięki gotówce ci, którzy chcą, mogą uniknąć inwigilacji przez biznesowe i polityczne grupy interesów oraz służby. Posługując się gotówką, nie zostawiamy cyfrowych śladów, nie ułatwiamy Wielkiemu Bratu codziennego śledzenia co, gdzie, za ile i od kogo kupiliśmy. „Nie mam nic do ukrycia” – taki argument słyszę często od znajomych bezgotówkowych. Odpowiadam, że następnym krokiem będą szklane ściany w naszych mieszkaniach i domach, jak w książce Zamiatina „My”. Przesuwanie granicy nie ma granic.
Brak kontroli
Po drugie, gotówka jest przeszkodą dla umocnienia się nad społeczeństwem globalnej władzy banksterów (To nie może być prawda. Z życia bankierów), funduszy inwestycyjnych (BlackRock, Vanguard, State Street i Fidelity) i korporacji technologicznych (Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft). Gotówka zmniejsza ich kontrolę nad tym, co, gdzie, za ile i od kogo kupujemy. Płatność kartą oznacza rejestrowanie informacji na temat wszystkich wydatków. Wiedza o tym, na jakie leki, żywność mieszkanie czy hobby wydatkujemy pieniądze, trafia bezpośrednio do banków.
Niestety, do wyścigu dołączają też rządy państw, które umożliwiając lobby bezgotówkowemu – poprzez zmiany w prawie – skracanie cyfrowej smyczy, chcą mieć swój udział w tym torcie kontroli nad obywatelami. A nie od dziś wiadomo, że roczne budżety globalnych korporacji po wielokroć przekraczają budżety suwerennych (tylko z nazwy) państw. Jeśli nie możesz pokonać wroga, przyłącz się do niego. Prawda?
Bezpieczeństwo
Po trzecie, gotówka pozwala zachować minimalne bezpieczeństwo Polakom i Polsce, jeśli nastąpiłby atak cyberbronią na infrastrukturę krytyczną. Wyłączenie prądu na wiele dni lub tygodni dla bezgotówkowej Polski oznacza paraliż naszego kraju, naszych rodzin i codziennego życia.
Jak to może wyglądać w praktyce, przekonała się Ukraina, która pomiędzy 27 a 28 czerwca 2017 roku – na dzień przed ukraińskim Dniem Konstytucji – doświadczyła cyberataku. Nicole Perlroth, dziennikarka „New York Timesa”, tak opisuje sytuację w książce „Cyberbroń i wyścig zbrojeń”:
„Cała Ukraina stanęła w ogniu. Tym razem nie był to atak na sieć energetyczną, jednak coś równie złowrogiego. Przestały działać komputery na dwóch głównych lotniskach w Kijowie. Systemy transportowe i logistyczne Ukrainy stanęły sparaliżowane. Ukraińcy nie mogli wypłacać pieniędzy z bankomatów. Nie było też możliwości rozliczenia się za paliwo – nie działały urządzenia płatnicze. Te same ukraińskie firmy energetyczne, które ucierpiały podczas blackoutów, zostały ponownie całkowicie unieruchomione. Komputery na dworcach autobusowych, w bankach, na kolei, w urzędach pocztowych i firmach medialnych wyświetlały znajomą wiadomość z żądaniem okupu”.
Podpisz petycję
Jeśli zależy Ci na gotówce to podpisz petycję do premiera Mateusza Morawieckiego. Przekonaj do tego rodzinę, znajomych, sąsiadów. Reaguj już dziś, bo jutro będzie za późno. Petycja ma sens. Nie słuchaj tych, którzy mówią inaczej. Kto chce, szuka sposobów, kto nie chce, szuka powodów. W grupie siła. Petycja pozwala nam się policzyć. Pozwala informować Cię na bieżąco, co się dzieje na froncie wojny o nasze portfele. Dzięki pozostawaniu w kontakcie z nami możesz włączyć się do walki w obronie gotówki.
Reaguj, podpisz teraz.
