Z perspektywy blisko dwóch lat epidemii mo?emy pokusi? si? o podsumowanie orzecznictwa s?dów administracyjnych i powszechnych. Bilans w tym zakresie jest zdecydowanie na niekorzy?? rz?dz?cych.
Niewprowadzenie jednego z konstytucyjnych stanów nadzwyczajnych (np. stanu kl?ski ?ywio?owej) stawia pod znakiem zapytania legalno?? podejmowanych dzia?a?, które ingeruj? w istot? poszczególnych praw i wolno?ci obywateli. Od chwili og?oszenia na terenie RP stanu zagro?enia epidemicznego, a pó?niej – stanu epidemii, wi?kszo?? z ogranicze? ingeruj?cych w konstytucyjne prawa i wolno?ci jest wprowadzana w formie rozporz?dze? Rady Ministrów.
Dotychczas takich aktów wykonawczych by?o 16. Do podstawowych ogranicze? lub zakazów zaliczaj? si? m.in. ograniczenia lub zakazy prowadzenia danego rodzaju dzia?alno?ci, ograniczenia zgromadze? publicznych, ograniczenia z zakresu swobodnego przemieszczania si?, nakaz poddawania si? obowi?zkowej kwarantannie etc.
Post?powania administracyjne, post?powania w sprawach o wykroczenia
W ramach egzekwowania ww. obowi?zków organy pa?stwowe wyposa?one s? w narz?dzia o charakterze administracyjnym oraz wykroczeniowym/karnym. W ramach „drogi administracyjnej” w?a?ciwy pa?stwowy powiatowy inspektor sanitarny mo?e nak?ada? kary pieni??ne m.in. w zwi?zku z naruszeniem okre?lonych nakazów, zakazów i ogranicze? maj?cych na celu zwalczanie epidemii. Takie kary pieni??ne oscyluj? w granicach od pi?ciu do trzydziestu tysi?cy z?otych, w zale?no?ci od kategorii naruszenia. Za naruszenie obowi?zków wynikaj?cych z kolejnych rozporz?dze? Rady Ministrów polscy obywatele s? karani przez policj? mandatami, a w sprawach tych którzy odmawiaj? przyjmowania mandatów kierowane s? do s?dów wnioski o ukaranie.
W sprawach, w których nak?adano administracyjne kary pieni??ne, odnosi?y si? one do szeregu „narusze?” – od zakazu prowadzenia dzia?alno?ci salonu fryzjerskiego, przez organizacj? zgromadzenia publicznego przez gmin?, szereg orzecze? odnosz?cych si? do kar za naruszenie warunków kwarantanny, kar pieni??nych za naruszenie zakazu zakrywania ust i nosa etc.
Wojewódzkie s?dy administracyjne rozstrzygaj?ce w ww. kategoriach spraw w zdecydowanej wi?kszo?ci spraw uchyla?y decyzje „Sanepidu” albo stwierdza?y ich niewa?no??. Najcz??ciej decyzjom tym zarzucano to, ?e ograniczenia praw i wolno?ci konstytucyjnych wynikaj?ce z rozporz?dzenia Rady Ministrów powinny by? okre?lone w ustawie i to tylko w przypadku gdyby na terenie RP obowi?zywa? jeden z konstytucyjnych stanów nadzwyczajnych. Z wiod?cej linii orzeczniczej wy?ama?y si? dotychczas s?dy administracyjne w Bia?ymstoku i w Bydgoszczy.
Drug? kategori? narz?dzi „dyscyplinuj?cych” s? te znajduj?ce oparcie w przepisach kodeksu wykrocze?. W raporcie Instytutu Ordo Iuris przywo?ujemy orzecznictwo s?dów powszechnych i S?du Najwy?szego dotycz?ce odpowiedzialno?ci obwinionych o pope?nienie czynów stypizowanych w art. 54 k.w. oraz 116 k.w. Orzecznictwo s?dów powszechnych nie jest tak jednolite jak to s?dów administracyjnych.
Cho? suma wyroków wojewódzkich s?dów administracyjnych, którymi uchylano lub stwierdzano niewa?no?? decyzji ws. dotycz?cych nak?adania administracyjnych kar pieni??nych za naruszanie okre?lonych nakazów i zakazów jest ju? liczb? trzycyfrow?, to nadal nale?y pami?ta? ?e s? to rozstrzygni?cia w indywidualnych sprawach. Oznacza to, ?e nawet mia?d??cej przewagi wyroków s?dów administracyjnych nie nale?y traktowa? jako ?wiadcz?cej o uchyleniu kolejnych rozporz?dze? Rady Ministrów. Organem kompetentnym do generalnego „wykluczenia” okre?lonych przepisów z polskiego systemu ?róde? prawa jest Trybuna? Konstytucyjny, który nie ocenia? dotychczas zgodno?ci aktów wykonawczych Rady Ministrów z Konstytucj? RP lub ustawami.
