Fundacja Firmy Rodzinne przeprowadzi?a badanie opinii w?ród przedsi?biorców rodzinnych, pytaj?c o ocen? uwarunkowa? ekonomicznych w Polsce. Ponad 3/4 firm widzi pogorszenie ogólnej sytuacji gospodarczej, a 1/3 przyznaje, ?e ich kondycja jest gorsza ni? w zesz?ym roku. Zaraz za cenami energii i paliw, jako kluczowy czynnik utrudniaj?cy funkcjonowanie, wymieniane s? koszty pracy.
W badaniu FFR wzi??y udzia? firmy z ca?ej Polski (wszystkich województw), a wi?kszo?? z nich to ma?e i ?rednie przedsi?biorstwa, funkcjonuj?ce na rynku ju? ponad 20 lat, wi?c nale?y ich g?os potraktowa? powa?nie, gdy? nie jest to ich pierwsza zapa??. Przetrwa?y kryzys finansowy 2008, kryzys grecki 2010-2011 i lockdown w pandemii covid-19. Mo?e si? jednak okaza?, ?e obecnego kryzysu nie przetrwaj?, a problem dotyczy g?ównie mikroprzedsi?biorstw – w tej grupie a? 56% respondentów przyznaje, ?e kondycja ich firm jest gorsza ni? w zesz?ym roku. Nale?y zwróci? uwag?, ?e nie mówimy tu o samozatrudnionych – w badaniu wzi??y udzia? firmy zatrudniaj?ce pracowników.
– Przedsi?biorcy ?yj? teraz pod ogromn? presj?, zagro?eni konieczno?ci? zamkni?cia swoich firm, które zwykle s? czym? wi?cej ni? sposobem na zarabianie pieni?dzy, co odkryli?my we wcze?niejszych badaniach z serii „Polacy o firmach rodzinnych”. Osoby prowadz?ce firmy w samotno?ci borykaj? si? ze wszystkimi k?opotami, poniewa? bardzo cz?sto nie maj? one woko?o siebie nikogo, z kim mog? si? swoimi zmartwieniami podzieli?. Wolno?? ma w tym przypadku wysok? cen? – zwraca uwag? Katarzyna Gierczak Grupi?ska, prezes Fundacji Firmy Rodzinne – To najmniejsi najbole?niej odczuwaj? wszelkie zawirowania w gospodarce. Z naszego do?wiadczenia w prowadzeniu w Polsce sieci mentorów-wolontariuszy Early Warning Europe Network wspieraj?cych przedsi?biorców w trudno?ciach wiemy, ?e w?a?ciciel ma?ej firmy w kryzysie wszystko bierze na siebie, odpowiadaj?c za pora?k? swoim maj?tkiem osobistym – dodaje.
O potrzebie wolno?ci mówi równie? Rzecznik Ma?ych i ?rednich Przedsi?biorców, w swoich wyst?pieniach prezentuj?c propozycje zmian systemowych na rzecz przedsi?biorców, nazywane Dziesi?tk? Rzecznika M?P. Dwie pierwsze propozycje z tego zestawu dotycz? zmniejszenia obci??e? przedsi?biorców kosztami niezwi?zanymi z produkcj? – dobrowolnym ZUS-em oraz ustaleniem p?acy minimalnej na poziomie po?owy przeci?tnego wynagrodzenia w danym powiecie. To s?usznie zaadresowany problem, jak bowiem pokazuj? dane Fundacji Firmy Rodzinne, zaraz po problemie z cenami energii i paliw, przedsi?biorcy wymieniaj? koszty p?ac. W?ród respondentów badania pozna?skiej fundacji 73% przyznaje, ?e problemem s? rosn?ce koszty p?ac, a 12% wskazuje to na g?ówny problem w obecnych warunkach.
– Wszyscy, a szczególnie rz?dz?cy musz? sobie u?wiadomi?, ?e obci??enie p?acami w przedsi?biorstwach jest w tej chwili tak du?e, ?e lada moment zaczn? si? powa?ne zwolnienia lub rozwinie si? szara strefa, w której tych obci??e? nie ma ani po stronie pracownika, ani po stronie pracodawcy. Cz??? firm mo?e uda si? w ten sposób uratowa?, a cz??? przedsi?biorców pewnie wykona ruch za pó?no. – mówi Katarzyna Gierczak Grupi?ska. – Presja p?acowa b?dzie si? jednak powi?ksza?, bo widzimy w danych, ?e problemy w najwi?kszej cz??ci dotykaj? firmy z bran?y spo?ywczej. B?d? podnosi? ceny, a z jedzenia przecie? ludzie nie zrezygnuj?. Inflacja z?era ju? nie tylko zyski, ale i oszcz?dno?ci firm przeznaczone na rozwój, wi?c trudno jest dzi? rozmawia? o podwy?kach. Tymczasem wielu pracowników nie czuje jakiejkolwiek motywacji do rozwoju swoich kompetencji, wiedz?c, ?e p?aca minimalna b?dzie wzrasta? niezale?nie od sytuacji.
Dobrym rozwi?zaniem w tych okoliczno?ciach by?oby wprowadzenie drugiej z propozycji Dziesi?tki Rzecznika M?P, czyli p?acy minimalnej ustalanej na poziomie powiatu, w zale?no?ci od przeci?tnego wynagrodzenia na tym terenie.
– To rozwi?zanie jest akceptowalne dla przedsi?biorców w powiatach mniej rozwini?tych gospodarczo, a przy tym b?dzie wspiera? szybszy rozwój regionów w czasie, gdy zaczniemy ju? wychodzi? z kryzysu – mówi Adam Abramowicz, Rzecznik Ma?ych i ?rednich Przedsi?biorców. – Tymczasem sugeruj? ostro?no?? na wzór w?a?cicieli firm rodzinnych, kto?rzy be?da?c nastawieni na funkcjonowanie firmy d?uz?ej niz? jedno pokolenie, podejmuja? decyzje bardziej zachowawczo ni? pozostali przedsi?biorcy. W niepewnych czasach, z kto?rymi mamy teraz do czynienia, to dobra strategia – zauwa?a.
Sugestie Rzecznika M?P i Fundacji Firmy Rodzinne wspiera prof. ?ukasz Su?kowski z Wydzia?u Zarz?dzania i Komunikacji Spo?ecznej Uniwersytetu Jagiello?skiego.
– Badania FFR stanowia? sygna? zagroz?enia nie tylko dla fim rodzinnych w Polsce, ale ro?wniez? dla ca?ego sektora M?P. Niezbe?dne wydaje sie? podje?cie dzia?an? ochronnych przez pan?stwo, w postaci obniz?enia obcia?z?en? fiskalnych, kto?re pozwoli na zachowanie potencja?u sektora i zmniejszenie potencjalnych zagroz?en? recesja? – mówi prof. Su?kowski w komentarzu do raportu FFR.
Potencjalnym remedium na koszty zwi?zane z cenami energii mo?e si? wydawa? inwestycja w instalacje odnawialnych ?róde? energii. Rzeczywi?cie, ju? 45% firm rodzinnych, b?d?cych respondentami badania FFR zainwestowa?o w swoj? w?asn? energetyk?. Motywuj? to g?ównie ch?ci? oszcz?dno?ci (84% respondentów), ale na drugim miejscu (53%) wymieniaj? trosk? o ?rodowisko naturalne.
– Polskie firmy traktuja? na ogó? instalacje OZE tylko jako sposo?b na to, by miec? „tania? energie?” i bywaja? rozczarowane, gdy w kon?cowym rozrachunku korzys?ci nie bywaja? tak spektakularne, jak sie? spodziewali. Zapominaja? lub nie wiedza?, z?e instalacja fotowoltaiczna czy pompa ciep?a w firmie to znacznie wie?cej korzys?ci niz? tylko iles? MWh tan?szej, ale nie darmowej energii – zwraca uwag? Miros?aw Tworek, prezes w firmie FreeEn b?d?cej partnerem raportu FFR. – Gdy uwzgle?dnimy koszt inwestycji, czas realizacji instalacji, sprawnos?c? (kto?ra generalnie jest niz?sza, niz? obiecuja? nam instalatorzy), warunki umowy prosumenckiej, rachunek nak?ado?w do korzys?ci wychodzi dos?c? s?rednio. Czy zatem nie nalez?y korzystac? z OZE? Oczywis?cie, z?e nalez?y. Ale trzeba patrzec? na te instalacje w znacznie szerszym konteks?cie.
Ten kontekst jest znany firmom, które deklaruj? w?a?nie trosk? o ?rodowisko naturalne. Z tym wi??e si? równie? kwestia obliczania ?ladu w?glowego, które ju? wkrótce b?dzie obowi?zkowe dla polskich firm. Natomiast je?li chodzi o oszcz?dno?ci zwi?zane z energi?, prezes FreeEn ma inn? rad?, która wymaga jednak na pocz?tek lepszego zrozumienia rynku energii w Polsce.
– Energii nie da si? w?o?y? do pojemników i od?o?y? do wykorzystania pó?niej. A przynajmniej nie da si? tego zrobi? w ?atwy sposób i dlatego ka?da firma b?d?ca odbiorc? energii musi zrozumie?, ?e sektor energetyczny rz?dzi si? swoimi prawami, a priorytetem jest utrzymanie stabilno?ci systemu, a zatem równie? i utrzymanie na mo?liwie równym poziomie zu?ycia i produkcji. W idealnym ?wiecie zu?ywaliby?my dok?adnie tyle energii, ile produkuje system, bo to oszcz?dzi?oby wielu problemów – wyja?nia prezes spó?ki FreeEn. – Dlaczego to takie wa?ne? Poniewa? bardzo istotnymi kosztami dla odbiorców energii s? op?ata mocowa i op?ata dystrybucyjna, a tak?e op?aty za przekroczenie mocy zamówionej i kary za blackouty. Je?li wyeliminujemy cz??? z nich, mo?e si? okaza?, ?e oszcz?dzamy bez konieczno?ci poszukiwania ta?szego ?ród?a energii. Ale mówi si? o tym ma?o lub wcale. A co z b??dami w u?ytkowaniu energii? O tym kompletnie si? zapomina – dodaje.
Pa?stwo powinno zatem zainwestowa? obecnie w rozwi?zania, które z jednej strony zmniejsz? – przynajmniej tymczasowo – obci??enia przedsi?biorców, a z drugiej – b?d? nastawione na edukacj? w zakresie odpowiedzialnego korzystania z energii. To mog? by? kolejne kroki w walce z rozpoczynaj?cym si? kryzysem.
Nale?y zatroszczy? si? o stabilno?? warunków gospodarczych, aby zachowa? miejsca pracy. I mie? przy tym ?wiadomo??, ?e nie ma niezatapialnych biznesów. W tym miejscu warto przypomnie? sobie wskazania wcze?niejszego raportu Fundacji Firmy Rodzinne – „Pionierzy polskiej przedsi?biorczo?ci 1989”, wydanego na 30-lecie wolno?ci gospodarczej w Polsce. Pokazano w nim na wykresie liczb? zamkni?? przedsi?biorstw zak?adanych w 1989 roku na przestrzeni poszczególnych lat. Odpowiedzialno?ci? rz?dz?cych jest, aby zapobiec podobnej sytuacji w nadchodz?cych miesi?cach.
– Musimy pami?ta?, ?e nie ma niezniszczalnych firm. Nawet te, które prowadzone s? ponad 30 lat mog? nie poradzi? sobie z kryzysem. I mam tu na my?li nie tylko firmy rodzinne, ale chcia?abym doradzi? decydentom, aby wzi?li przyk?ad z rodzinnych przedsi?biorców i zatroszczyli si? o pa?stwo tak, aby mo?liwe by?o przekazanie go kolejnym pokoleniom w stanie pozwalaj?cym na dalsze funkcjonowanie. To dotyczy równie? warunków gospodarczych – aby firmy, które teraz istniej? mia?y szans? dotrwa? do sukcesji i funkcjonowa? dalej przez pokolenia – pointuje Katarzyna Gierczak Grupi?ska.
Raport Fundacji Firmy Rodzinne mo?na pobra? na stronie Fundacji – LINK.
