Festiwal Musica Divina stara si? opowiada? o tradycji jako o ?ywym organizmie, który domaga si? ci?g?ej aktualizacji i odczytywania na nowo, w którym nie brak wewn?trznego napi?cia i z?o?ono?ci.
Prezentuj?c ogromny skarbiec tre?ci wiary i kultury, Musica Divina nie chce stanowi? kaznodziejskiej ani estetycznej wyroczni – tworzy szans?, by muzyka przemówi?a autentycznym g?osem wspó?czesnych wykonawców, którzy zazwyczaj nie pretenduj? do miana bezpo?rednich spadkobierców dawnych mistrzów, ale staraj? si? odnale?? w ich twórczo?ci wci?? aktualne tre?ci i mówi? o nich j?zykiem w?asnej wra?liwo?ci i talentu. W takiej w?a?nie formie i z takim nastawieniem w ramach Musica Divina rozpocznie si? tego lata trzyletni cykl muzycznego zg??biania Liturgii Godzin. Pierwsza jego ods?ona, Tenebræ, odb?dzie si? w dniach 2-7 sierpnia w Krakowie i b?dzie po?wi?cona Ciemnym Jutrzniom – najbardziej rozbudowanej, skomplikowanej i wymagaj?cej wykonawczo cz??ci ca?ego officium.
Przez wieki Ko?ció? Katolicki celebrowa? Ciemne Jutrznie (?ac. Tenebræ lub Officium Tenebrarum) w Wielkim Tygodniu. Dzi? jest to nabo?e?stwo nieco zapomniane, chocia? do lat 60. XX wieku wci?? by?o uroczy?cie odprawiane przy licznym udziale wiernych. Zapewne w niema?ym stopniu przyczynia?a si? do tego muzyczna warstwa liturgii. Nie dziwi wi?c, ?e teksty Ciemnych Jutrzni i ich wysublimowana chora?owa melodia stanowi?y szczególn? inspiracj? dla twórców muzyki renesansowej i barokowej. Si?gali po nie m.in. Marc-Antoine Charpentier, François Couperin, Giacomo Carissimi czy nasz rodak, Wac?aw z Szamotu?. Opracowywali oni lekcje, czyli czytania pierwszego nokturnu Jutrzni, zaczerpni?te z biblijnej ksi?gi Lamentacji (prawdopodobnie nies?usznie przypisywanej prorokowi Jeremiaszowi). Twórcy tacy jak: Giovanni Pierluigi da Palestrina, Thomás Luis de Victoria czy Carlo Gesualdo si?gali natomiast po medytacyjne teksty responsoriów ?piewanych mi?dzy czytaniami. Zapewne cz??? tych kompozycji faktycznie s?u?y?a liturgicznej celebracji, a cz??? jedynie medytacji.
Repertuar ka?dej ods?ony Musica Divina konstruowany jest w oparciu o tradycj? i jej ró?norodno??. Dlatego w?a?nie Festiwal si?ga do ?róde? Ko?cio?a Zachodu i Wschodu, do ?redniowiecznej monodii i polifonii renesansowej, szuka wyj?tkowych brzmie? lokalnych tradycji piel?gnuj?cych swoje dziedzictwo od pokole? a? do dnia dzisiejszego, znajduj?c ich echa w utworach, które powstawa?y przez wieki i powstaj? wspó?cze?nie.
W programie Musica Divina – Tenebræ us?yszymy m.in s?ynne Lamentacje Emilio de Cavalieriego w wykonaniu Profetti Della Quinta natomiast brytyjski zespó? wokalny Alamire zaprezentuje kompozycje rodzimych kompozytorów – Thomasa Tallisa, Orlando di Lasso czy Roberta White’a. Bardzo istotnym spoiwem programowym Festiwalu b?d? czterog?osowe Lamentacje Wac?awa z Szamotu? zrekonstruowane przez Marca Lewona na bazie odnalezionych w 2016 roku fragmentów. Ich przygotowanie przypad?o w udziale dwóm bardzo odmiennym stylistycznie zespo?om: Linnamuusikud i Concerto Soave. Efektem niezale?nej pracy artystów b?d? nietuzinkowe wykonania tego dzie?a o niezwyk?ej historii i randze dla dawnej muzyki polskiej.
Ponowna obecno?? Esto?czyków z Linnamuusikud na Festiwalu wi??e si? równie? z niedawnym projektem nagraniowym, którego uroczyst? puent? b?dzie koncert prezentuj?cy album Nutu laulud (Lamentacje), wydany przez Fundacj? inCanto. Artystów b?dzie mo?na spotka? równie? w czasie mszy ?wi?tej, 3 sierpnia w ko?ciele oo. Zmartwychwsta?ców przy ul. ?obzowskiej 10 oraz dzie? pó?niej, 4 sierpnia w Pa?acu Potockich przy Rynku G?ównym w Krakowie. Drugiego dnia opowiedz? nieco wi?cej o kulisach powstania Nutu laulud.
Wyj?tkowo ciekawym do?wiadczeniem b?dzie poszukiwanie paraleli liturgicznych i kontekstualnych pomi?dzy ?aci?sk? wersj? Ciemnych Jutrzni a nocn? liturgi? Wielkiego Tygodnia sprawowan? w Ko?cio?ach Wschodnich (Orthos). To po??czenie mi?dzy Wschodem a Zachodem stanie si? mo?liwe wy??cznie dzi?ki niezwyk?ym kompetencjom i talentom kantorów Marcina Abijskiego, Mariusa Petersona, S?awomira Witkowskiego i Scholi Cantorum Minorum Chosoviensis, których wspólny program powsta? specjalnie na zamówienie Festiwalu.
Niezwykle oryginalny zestaw kompozycji z?o?y si? na wyst?p Concerto Soave. Cykl ten b?dzie bazowa? przede wszystkim na najpi?kniejszym r?kopisie Q43 z Civico Museo w Bolonii. Utwory nieco mniej znanych kompozytorów: Giacomo Carissimiego, Girolamo Frescobaldiego czy Giovanni Francesco Marcorellego wybrzmi? w towarzystwie kompozycji polskich, autorstwa Piotra ?elechowskiego, Adama Jarz?bskiego, czy wspomnianego ju? wy?ej Wac?awa z Szamotu?.
Zgodnie z ide? Musica Divina, wyros?? z szacunku do przestrzeni sakralnych oraz ch?ci popularyzowania i udost?pniania kultury, wst?p na wszystkie wydarzenia jest bezp?atny. Potrzebne jest jedynie pobranie darmowej wej?ciówki ze strony internetowej Festiwalu.
Organizatorzy dok?adaj? stara?, by wydarzenia festiwalowe sprzyja?y do?wiadczaniu muzyki w sposób wielowymiarowy – przede wszystkim dzi?ki wspania?ym wn?trzom krakowskich ?wi?ty?, w których goszcz? koncerty, a tak?e przez odpowiednie o?wietlenie, trosk? o szczególne skupienie czy merytoryczne wprowadzenie do prezentowanego repertuaru. Wa?n? przestrze? dialogu stanowi coroczna festiwalowa publikacja, która jest g?osem zarówno organizatorów festiwalu i zaproszonych artystów, jak i s?uchaczy, dziel?cych si? swoim do?wiadczeniem. Intelektualnego wymiaru Musica Divina dope?niaj? spotkania i rozmowy z przedstawicielami zaproszonych zespo?ów, w trakcie których nie tylko mo?na lepiej pozna? koncertowy repertuar, ale tak?e skraca si? odrobin? zwyczajowy dystans mi?dzy publiczno?ci? i artystami. Wszystko wskazuje na to, ?e tak? formu?? ceni sobie Publiczno?? Musica Divina, która z roku na rok coraz liczniej zjawia si? na koncertach.
Zainaugurowany w ubieg?ym roku Festiwal Spo?eczny – czyli akcja promuj?ca oddolne finansowanie Musica Divina, zaowocowa?a nie tylko gronem blisko 70 Patronów, ale tak?e potrzeb? dyskusji i dialogu. St?d wyp?yn?? pomys? na rozmow? panelow?, w której wezm? udzia? przedstawiciele Partnerów Strategicznych Musica Divina oraz dziennikarzy i organizatorów festiwali muzycznych w Polsce. Wszystko po to, by spróbowa? odpowiedzie? na pytanie, czy finansowanie spo?eczne to realna droga do niezale?no?ci kultury w Polsce oraz czy istnieje sposób na lepsze porozumienie mi?dzy partnerami publicznymi a organizatorami ?ycia kulturalnego.
Wi?cej o idei festiwalu spo?ecznego mo?na przeczyta? na www.festiwalspoleczny.pl.
W tym samym dniu odb?dzie si? równie? koncertowa premiera niezwykle intryguj?cej p?yty Antologia Lyra Viol, krakowskiego gambisty Mateusza Kowalskiego, ambasadora Fundacji inCanto. Mateusz „opowie” w ten sposób o wyj?tkowym w historii zachodniej muzyki zjawisku, jakim by?a praktyka lyra viol – polegaj?ca na stosowaniu kilkudziesi?ciu ró?nych strojów (skordatur) violi da gamba w Anglii na prze?omie XVI i XVII wieku. B?dzie to wydarzenie towarzysz?ce Festiwalowi, poniewa? na recital z?o?? si? wy??cznie kompozycje ?wieckie.
Szczegó?owy program oraz darmowe wej?ciówki dost?pne s? na stronie www.musicadivina.pl.
Tekst w ramach projektu: ,,Kontra – Budujemy forum debaty publicznej” finansowanego z dotacji Narodowego Instytutu Wolno?ci Centrum Rozwoju Spo?ecze?stwa Obywatelskiego.
