W Polsce pomimo rozkwitu historycznego wykonawstwa muzyki barokowej na instrumentach dawnych, kompozycje francuskie wci?? pozostaj? ma?o znane i niezbyt cz?sto grywane. Muzyka ta wydaje si? odleg?a od repertuaru obecnego w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII wieku, kiedy twórczo?? artystyczna by?a pod wielkim wp?ywem nowoczesnego stylu w?oskiego reprezentowanego przez wielu przyby?ych z Italii muzyków. Zwi?zki kulturalne Polski i Francji maj? równie? swoj? d?ug? tradycj?, która przynios?a wspania?y, cho? mniej oczywisty dorobek. Muzyka francuska mia?a w Polsce wielkich i mo?nych or?downików, a polityczne kontakty obu krajów by?y bardzo o?ywione.
Pierwszym owocem tych dyplomatycznych zabiegów by?a elekcja francuskiego królewicza Henryka Walezego na polski tron. Polskie poselstwo przyby?e do Pary?a (w sk?ad którego wchodzi? m. in. marsza?ek królewski Miko?aj Radziwi?? „Sierotka” i kasztelan be?ski, a pó?niejszy kanclerz Jan Zamoyski), oferuj?ce Henrykowi koron? Rzeczypospolitej zosta?o przyj?te przez królow?-matk? Katarzyn? Medycejsk? z wielkim przepychem. Centrum uroczysto?ci stanowi?o przyj?cie na cze?? Polaków w ogrodach Tuilleries, które mia?o miejsce 15 wrze?nia 1573 roku. Jego g?ówn? atrakcj? by?o wykonanie baletu dworskiego znanego pod nazw? Ballet Polonais. Jego szczegó?owy przebieg znany jest dzi?ki anonimowej relacji w diariuszu jednego z polskich pos?ów. Tre?? tego rozbudowanego przedstawienia muzyczno-baletowego stanowi?a przede wszystkim gloryfikacja cnót i czynów wojennych przysz?ego króla Polski, a tak?e ?al z powodu jego wyjazd z Francji. Dzie?o to jest uznane za pierwszy balet dworski w historii muzyki, niestety jego muzyka si? nie zachowa?a.
Zapewne w orszaku opuszczaj?cego Pary? Henryka Walezego znajdowa?o si? wielu artystów i muzyków, a gdyby nie nies?awna ucieczka króla z pewno?ci? wp?ywy sztuki francuskiej w Rzeczypospolitej by?yby o wiele wi?ksze.
Czas panowania pierwszych królów z dynastii Wazów – Zygmunta III i W?adys?awa IV to czas zaci?ni?cia mocnych wi?zów kulturalnych z Itali?. We W?oszech narodzi? si? nowy artystyczny styl, nazwany pó?niej barokiem, który szybko rozprzestrzeni? si? do krajów na pó?noc od Alp. Do królewskiej kapeli w Warszawie sprowadzano najznamienitszych w?oskich kompozytorów i muzyków, którzy zaszczepili na polskim dworze nowy ekspresyjny styl ?piewu i gry instrumentalnej. W?osi przez kilka dziesi?cioleci stanowili trzon kapeli królewskiej, w pewnych okresach nawet liczebnie dominuj?c nad muzykami rodzimymi.
Zmian? upodoba? artystycznych na dworze zawdzi?czamy dwóm pochodz?cym z Francji polskim królowym: Ludwice Marii Gonzadze de Nevers, ma??once dwóch kolejnych królów – W?adys?awa IV i Jana Kazimierza oraz s?ynnej Marysie?ce. Dzi?ki Ludwice Marii w dworskiej kapeli zacz?li pojawia? si? muzycy francuscy, a w repertuarze modne francuskie ta?ce. Jednak zainteresowanie francusk? kultur? by?o domen? nie tylko dworu królewskiego.
Jan Andrzej Morsztyn by? nie tylko or?downikiem francuskich wp?ywów w polityce, ale równie? wielbicielem francuskiej literatury. Dokona? pierwszych polskich przek?adów wielkich dramatów francuskich. Sztuki te wystawia? w prywatnym teatrze w swym warszawskich pa?acu w latach 60-tych XVII w. W przedstawieniach z pewno?ci? brali udzia? równie? muzycy.
Jan Sobiepan Zamoyski, zapewne pod wp?ywem ma??onki Marii Kazimiery d’Arquien, równie? zainteresowa? si? sztuk? francusk?. Udokumentowane zosta?o wystawienie sztuki Pierre’a Corneille’a Cyd (zapewne w t?umaczeniu Morsztyna) na jego dworze z Zamo?ciu w 1660 roku. Dwa lata pó?niej Cyd zosta? wystawiony w teatrze królewskim z towarzyszeniem muzyki i ta?ca. Przedstawienie nawi?zywa?o do bie??cych wydarze?. Rozpoczyna? ?piewany prolog, w którym spersonifikowana Wis?a dzi?kuje królowi za uwolnienie Prus Królewskich od Szwedów i odebranie Moskalom Kowna i Wilna.
Maria Kazimiera ju? jako królowa „Marysie?ka” Sobieska dba?a o aktualny francuski repertuar muzyki wykonywanej na dworze. Królowa organizowa?a przedstawienia teatralne w rezydencjach królewskich w Krakowie, Jaworowie i Z?oczowie. Dominowa? repertuar francuski, m. in sztuki Molière’a, Corneille’a i Racine’a, w których muzyka i taniec spe?nia?y znacz?c? rol?. Wiadomo, ?e sprowadzano utwory najwi?kszego francuskiego kompozytora – Jean-Baptisty Lully-ego i utrzymywano z nim osobiste kontakty. Popularno?? dzie? tego francuskiego kompozytora g??boko zakorzeni?a si? w polskiej kulturze. ?wiadcz? o tym s?owa Georga Philippa Telemanna, który w 1751 r. wspomina w li?cie o Polakach, którzy potrafi? z pami?ci za?piewa? ca?e fragmenty z utworów Lully’ego.
Prawdziwym wielbicielem francuskiej muzyki by? August II Mocny. Król Polski i elektor Saksonii podczas swego d?ugiego i rozdartego wojnami panowania nie traci? zainteresowania sztuk? i rozrywkami dworskimi. Na potrzeby króla wielokrotnie organizowany by? nabór artystów francuskich do zespo?u operowego, trupy wystawiaj?cej komedie oraz zespo?u baletowego. Zatrudniano najwybitniejszych francuskich aktorów, ?piewaków, instrumentalistów i gwiazdy baletu, ale poszukiwano tak?e konstruktorów scenografii i maszyn scenicznych oraz twórców wyszukanych kostiumów. W latach 1700-1704 dzia?a?a sprowadzona do Warszawy trupa operowa kierowana przez Louisa Deseschaliers’a, dzi?ki której publiczno?? warszawska pozna?a najnowsze francuskie tragèdie lyriques i opèra-balets. Zespó? liczy? 33 ?piewaków oraz 16 tancerzy. Zakupiono równie? wiele partytur od paryskiego wydawcy Christophe’a Ballarda, m.in. dzie?a Jean-Baptista Lully’ego oraz André Campry. Wykonywano tak?e komponowane na bie??co utwory okoliczno?ciowe, jak Divertissement pour le Retour du Roi à Varsovie. Dzie?o autorstwa artystów królewskich (Marc-Antoine Legrand – muzyka, Jean-Baptiste Renaud – tekst, Louis de Poitiers – choreografia) zosta?o wykonane 10 listopada 1700 roku z okazji szcz??liwego powrotu Augusta II z wyprawy wojennej do Inflant. W latach 1720-1724 podobne Divertissement tworzyli dzia?aj?cy w Warszawie kompozytor Louis André i aktor Jean Poisson.
Francuscy arty?ci opu?cili Polsk? w 1726 roku, pozostaj?c na s?u?bie Augusta II w Dre?nie. August III, który obj?? tron polski w 1733 r., nie by? zainteresowany muzyk? francusk?, mimo tego, ?e mia? okazj? dog??bnie j? pozna?. Jeszcze jako królewicz przebywa? we Francji w latach 1714-1715 jako go?? Ludwika XIV i bra? udzia? w wielu przedstawieniach i koncertach organizowanych na swoj? cze??. Pozosta? pod urokiem poznanego w Wenecji Antonia Vivaldiego, a pó?niej jako król Polski zorganizowa? zespó? z?o?ony z muzyków w?oskich. Tym samym czas muzyki francuskiej na dworze saskim w Warszawie bezpowrotnie min??.
Nawi?zuj?c do tradycji repertuaru francuskiego na polskich dworach Fundacja Ars Chori zaprasza na cykl koncertów „Barok po francusku”, odbywaj?cy si? w miejscu, w którym muzyka francuska z pewno?ci? by?a wykonywana – w pa?acu króla Jana III Sobieskiego w Wilanowie. Trzeci ju? z serii koncertów, który odb?dzie si? 18 grudnia o godz. 17, wype?ni muzyka na Bo?e Narodzenie. Zabrzmi? pe?ne uroku dawne kol?dy, m. in. Joseph est bien marie, La jeune pucelle, Chantons je vous en prie, a tak?e utwory oparte na motywach kol?d: Symphonies pour Noël Michele’a Corrette’a i Messe de minuit (Msza na pasterk?) Marc-Antoine’a Charpentiera. Wyst?pi? soli?ci i Zespó? Wokalny Ars Chori pod dyrekcj? Zbigniewa Tupczy?skiego oraz zespó? muzyki dawnej Musarion, graj?cy na historycznych instrumentach pod kierownictwem Judyty Tupczy?skiej. Spo?ród wielu francuskich kol?d zabrzmi równie? polska kol?da (Noël Polonois) opracowana instrumentalnie przez Corrette’a. Stanowi ona jeden z wielu przyk?adów, ?e muzyczna polsko-francuska fascynacja by?a obustronna.
Tekst powsta? w ramach projektu: ,,Kontra – Budujemy forum debaty publicznej” finansowanego z dotacji Narodowego Instytutu Wolno?ci Centrum Rozwoju Spo?ecze?stwa Obywatelskiego
